Wzrost cen energii dla przedsiębiorstw: Polska na tle 10 krajów europejskich

W roku 2022 ceny w wielu krajach Europy zaczęły rosnąć w rekordowym tempie. Październik był pierwszym miesiącem, kiedy inflacja w strefie euro przekroczyła poziom 10%. Jeszcze na początku roku wynosiła około 5%, ale później doszło do kryzysu energetycznego w Europie, w wyniku czego cel inflacyjny Europejskiego Banku Centralnego (EBC) przekroczono przeszło pięciokrotnie¹. Jakie są tego przyczyny? Nie ma jednej prostej odpowiedzi, ale da się wskazać kilka czynników napędzających olbrzymią inflację. Należą do nich: duża ilość pieniędzy w obiegu po pakietach pomocowych COVID-19, zakłócone łańcuchy dostaw oraz wzrost kosztów energii dla firm i odbiorców indywidualnych – spowodowany wojną w Ukrainie. Na decydentów w świecie zachodnim zaczęto wywierać coraz większą presję, aby zmienili obecny stan rzeczy.

W jaki sposób rządy różnych państw europejskich próbują walczyć z inflacją? Co wzrost cen energii dla przedsiębiorstw i zwykłych konsumentów oznacza w przypadku gospodarstw domowych, gospodarki, a przede wszystkim branży budowlanej?

Jak rządy różnych krajów europejskich reagują na wzrost cen energii dla firm

Niemcy

W październiku 2022 roku inflacja w Niemczech przekroczyła 10%. Oznacza to, że jej wartość wzrosła o 0,6% bardziej niż przewidywano i jest najwyższa od 1951 roku. Aby odciążyć konsumentów, Niemcy wprowadziły unikalne rozwiązania, takie jak bilet za 9 euro na komunikację publiczną i obniżka cen paliw. Jednak te środki zaradcze obowiązywały tylko do końca sierpnia. Teraz zaś znów trzeba szukać nowych sposobów walki z inflacją. Choć według pierwotnych planów Niemcy miały zrezygnować z energetyki atomowej do końca tego roku, w październiku kanclerz Olaf Scholz zadecydował, że wszystkie trzy elektrownie jądrowe będą działać do 15 kwietnia 2023 roku. Ma to zapewnić większą stabilność sieci i niższe ceny energii elektrycznej dla firm w 2022 i kolejnym roku. Najnowszy plan niemieckiego rządu obejmuje też wprowadzenie limitu cen gazu i pakiet pomocowy wart 200 mld euro.

Austria

W Republice Austrii również odnotowano wzrost cen energii dla firm, a inflacja okazała się nawet nieco wyższa niż w Niemczech (10,5%). Austriaccy politycy postanowili jej aktywnie przeciwdziałać. W czerwcu tego roku kanclerz Karl Nehammer zapowiedział pakiet pomocowy wysokości 28 mld euro. Podatnicy i emeryci otrzymają od 500 do 1000 euro w gotówce, a rodziny z dziećmi – do 900 euro na dziecko. Szef austriackiego rządu obiecał również dodatkowe 22 mld euro pomocy do 2026 roku w formie niższych podatków, a także zwolnienie z opodatkowania premii dla pracowników do 3 tys. euro.

Szwajcaria

Szwajcaria nie jest członkiem Unii Gospodarczo-Walutowej ani Unii Europejskiej. W porównaniu z sąsiednimi krajami w dużej mierze zostały jej oszczędzone wzrosty kosztów energii dla firm (dzięki mniejszej zależności od cen ropy i gazu oraz dużemu udziałowi odnawialnych źródeł), a także gwałtowna inflacja – sięga ona zaledwie 3,3%. Szwajcarski Bank Narodowy kilkakrotnie podniósł jednak podstawowe stopy procentowe, co w przypadku tej instytucji stanowi działanie wyjątkowe. Na razie nie wprowadzono w tym kraju alpejskim innych udogodnień dla konsumentów w postaci niższych kosztów transportu, tańszej energii czy ulgi podatkowej.

Francja

We Francji inflacja wzrosła mniej gwałtownie niż w Niemczech czy Austrii. W grudniu 2022 roku wyniosła 5,6%, co stanowi drugi najniższy wynik wśród krajów G7, plasując ją zaraz za Japonią. Czeki na 100 lub 200 euro dla 12 mln najuboższych gospodarstw domowych to jeden ze sposobów walki ze skutkami inflacji, na jaki zdecydował się francuski rząd. Kolejne elementy tarczy antyinflacyjnej to: zniżka w wysokości 30 centów za litr benzyny, rewaloryzacja świadczeń socjalnych, zwiększenie nieopodatkowanych premii i kontrola czynszów. Rząd premier Élisabeth Borne wprowadził też mechanizm ograniczający podwyżkę cen gazu oraz wzrost kosztów energii dla małych firm, gospodarstw domowych oraz samorządów.

Włochy

Ogromny wzrost cen energii elektrycznej dla firm i odbiorców indywidualnych we Włoszech pociągnął za sobą gwałtowny wzrost inflacji, która we wrześniu 2022 roku wyniosła 8,9%. Dług publiczny tego południowoeuropejskiego kraju utrzymuje się na poziomie 143% PKB i dlatego jest on szczególnie zagrożony podwyżkami stóp procentowych Europejskiego Banku Centralnego. Nic więc dziwnego, że nowo wybrana szefowa rządu Giorgia Meloni już na początku swojej kadencji zakwestionowała politykę EBC, podkreślając niebezpieczeństwo zbliżającej się recesji. Wiosną 2022 roku poprzedni rząd Mario Draghiego zdecydował się na pakiet o wartości miliarda euro, mający odciążyć gospodarstwa domowe i firmy. Do końca listopada Włosi korzystali z tarcz antyinflacyjnych (m.in. obniżenie akcyzy na paliwo o 25 eurocentów na litrze).

Wielka Brytania

Podobnie jak Włochami, w okresie wysokiej inflacji Wielką Brytanią wstrząsały kryzysy rządowe. Po rezygnacji Borisa Johnsona nowa premier Liz Truss postawiła sobie za cel walkę z nieco ponad dziesięcioprocentową inflacją i wzrostem cen energii dla firm i konsumentów. Ze swoim bardzo kontrowersyjnym pakietem ulg podatkowych Truss straciła poparcie we własnych szeregach wkrótce po objęciu urzędu. Październikowa dymisja ministra finansów Kwasi Kwartenga oznaczała koniec jej kadencji – po zaledwie 44 dniach urzędowania. W listopadzie Jeremy Hunt, minister finansów w nowym rządzie premiera Rishi Sunaka, przedstawił plan stabilizacji finansów publicznych, który zakłada zmniejszenie zadłużenia państwa o 55 mld funtów dzięki podniesieniu podatków i wolniejszym niż zakładano wydatkom.

Hiszpania

We wrześniu inflacja w Hiszpanii nieznacznie spadła – do 8,9%. Podobnie jak we Włoszech i Francji, w Hiszpanii podniosły się głosy krytyki wobec stanowiska EBC. Hiszpania również jest mocno zadłużona, a spłatę zobowiązań utrudniają wysokie stopy procentowe. Aby zniwelować negatywne skutki wzrostu cen energii elektrycznej dla firm w 2022 roku, a także aktywnie przeciwdziałać inflacji, hiszpański rząd ogłosił wprowadzenie wyższego podatku dla najbogatszych, co ma być korzystne dla uboższej części społeczeństwa. Premier Hiszpanii Pedro Sánchez zapowiedział też nowe obciążenia fiskalne dla sektora bankowego i spółek energetycznych. Ważne punkty rządowego programu antyinflacyjnego to również: zwrot pasażerom kolei kosztów biletów na pociągi podmiejskie i połączenia na średniej długości trasach oraz 100 euro dla otrzymujących stypendia uczniów i studentów powyżej 16. roku życia.

Polska

Inflacja w Polsce przekracza obecnie 17% i nic nie wskazuje na to, by stan rzeczy miał ulec poprawie. Na początku 2022 roku rząd premiera Mateusza Morawieckiego ustanowił tarczę antyinflacyjną, która obejmowała m.in. obniżenie stawki VAT na gaz ziemny, ciepło, energię elektryczną, paliwa, żywność i nawozy. Niestety nie przyniosła ona oczekiwanych rezultatów. Aby przeciwdziałać wzrostowi kosztów energii dla firm i konsumentów oraz wyhamować galopującą inflację, Narodowy Bank Polski kilkukrotnie podwyższał stopy procentowe. Rządzący zaś odpowiadali luzowaniem fiskalnym (budżetowym), co nie tylko prowadziło do podbicia deficytu, ale także pozytywnie wpływało na siłę nabywczą gospodarstw domowych – i w efekcie zmniejszało skuteczność podwyżek stóp procentowych w walce z inflacją. Z racji wysokich stóp procentowych i niewielkiej dostępności kredytów o stałym oprocentowaniu znacząco spadły zdolności przeciętnych rodzin do zaciągania kredytów hipotecznych, co w efekcie pogorszyło ogólne warunki inwestycyjne.

Węgry

Na Węgrzech inflacja przekroczyła we wrześniu 15,6%. Napędzają ją m.in. wzrost cen energii dla firm i odbiorców indywidualnych. Cena gazu w ujęciu rocznym wzrosła o 121%, prądu o 28,6%, a drewna o 57,7%. Węgry, które podobnie jak Polska nie posługują się euro, zdecydowały się na podwyższenie stóp procentowych (wzrost o 1,25%). Były jednym z pierwszych krajów, które już w listopadzie ubiegłego roku wprowadziły środki zapobiegające inflacji, ustalając rządowy pułap 480 węgierskich forintów za litr benzyny. W październiku 2022 roku rząd premiera Orbána zapowiedział przedłużenie limitów cenowych na paliwa i podstawowe artykuły spożywcze o trzy miesiące do końca roku, aby uchronić gospodarstwa domowe przed rosnącymi kosztami.

Rumunia

Inflacja w Rumunii również przekroczyła granicę 15%, co związane było z wzrostem kosztów energii dla firm i konsumentów. Statystyki dotyczące inflacji z września 2022 roku sugerują dewaluację rumuńskiego leja o 15,9%. Już wiosną tego roku rząd premiera Nicolae Ciucă postanowił uregulować ceny i wprowadził pułap cen gazu. Ponadto nowe prawo podatkowe pozwoli pracodawcom w Rumunii na wypłacanie pracownikom niepodlegających opodatkowaniu świadczeń w łącznej wysokości do 33% ich wynagrodzenia od 1 stycznia 2023 roku, zwiększając w ten sposób wartość wynagrodzeń brutto.

Irlandia

Irlandia to kolejny kraj UE cierpiący z powodu gwałtownej inflacji i wysokich cen energii elektrycznej dla firm w 2022 roku. We wrześniu jednak inflacja spadła tam w porównaniu z sierpniem do 8,6% z 9%. Oznacza to, że Irlandia jest teraz o jeden procent poniżej rocznego maksimum wynoszącego 9,6%. Wśród decydentów rosną nadzieje, że ten trend się utrzyma. Od maja do października tego roku Irlandia obniżyła podatek VAT od rachunków za gaz i prąd. A pod koniec października rząd Irlandii zgodził się na ograniczenie hurtowego kosztu gazu, aby obniżyć ceny energii. Mimo to na konferencji EBC na Cyprze Irlandia wyraźnie ostrzegła przed nasileniem inflacji w Europie.

Porównanie inflacji w krajach europejskic

Jak wzrost cen energii elektrycznej dla firm wpływa na branżę budowlaną i nieruchomości

Kraje Europy w różny sposób reagowały na wzrost cen, ale najczęściej stosowanym rozwiązaniem były podwyżki stóp procentowych. Dla sektora budowlanego i nieruchomości obecna sytuacja jest naprawdę trudna. Towary są droższe i trudniejsze do zdobycia, odnotowano rekordowy wzrost cen energii dla firm i odbiorców indywidualnych, koszt pożyczek zwiększa się, a popyt spada. Gospodarka musi szukać innowacyjnych sposobów na cięcie kosztów i podniesienie wydajności pracy. Dotyczy to zwłaszcza sektora budownictwa i nieruchomości.

PlanRadar to oprogramowanie dla branży budowlanej i nieruchomości, które zapewnia efektywne zarządzanie projektami budowlanymi. Wypróbuj bezpłatnie PlanRadar przez 30 dni i skorzystaj ze wsparcia nowoczesnych technologii w zakresie zarządzania dokumentacją, monitorowania realizacji prac, sprawnej komunikacji, harmonogramowania, tworzenia raportów i analiz. Napisz do nas, jeśli masz jakieś pytania na temat aplikacji.

1 https://www.bankier.pl/wiadomosc/Inflacja-HICP-w-strefie-euro-pazdziernik-2022-8431721.html, dostęp: 20.12.2022.

• Budownictwo
• PlanRadar