Ogłoszona pod koniec 2020 roku Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności zawiera szereg postulatów odnoszących się pośrednio do infrastruktury PKP: remontów i nowych inwestycji. Ambitne założenia UE przewidują między innymi, że do 2030 roku ma się podwoić ruch kolei dużych prędkości, a do 2050 roku dwukrotnie ma się zwiększyć ruch kolejowych przewozów towarowych. W Polsce dotrzymanie kroku Europie nie będzie możliwe bez dalszej modernizacji i rozbudowy kolei, w tym remontów dworców. Sporo dobrego już się wydarzyło: w 2022 roku zrealizowano 10 nowych, a także zmodernizowano 80 istniejących stacji i przystanków.
Jaki jest stan realizacji planów dotyczących inwestycji kolejowych do 2023 roku? Czym są Krajowy Program Kolejowy (KPK) i Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS)?
Zaplanowane inwestycje kolejowe do 2023 roku
W 2023 roku zaplanowano budowę ponad 30 nowych stacji i przystanków. Jedną z ważniejszych stacji, która znacząco wpłynie na ruch aglomeracyjny, będzie stacja Pyrzowice Lotnisko. Dodatkowo przystanki mają powstać między innymi w największych miastach Polski – w Krakowie, Szczecinie, Rzeszowie, Pabianicach oraz Chorzowie. Inwestycje kolejowe do 2023 roku, podobnie jak budowa dróg i autostrad, mają ogromne znaczenie dla wzrostu gospodarczego państwa.
Przeczytaj również: Budowa dróg i autostrad w Polsce – wyzwania i perspektywy.
Minister infrastruktury Andrzej Adamczyk zapowiedział też na ten rok modernizację ponad 120 istniejących stacji i przystanków PKP (remonty w Koszalinie, Pilawie i Czyżewie). Obecnie jedną z najgłośniejszych inwestycji kolejowych do 2023 roku jest trwający remont dworca Warszawa Zachodnia. Ma to być największy węzeł przesiadkowy w Polsce. Wartość całego projektu sięga niebagatelnej kwoty 2 mld złotych i jest on współfinansowany przez Unię Europejską.
Istotne zakupy taborowe w ramach inwestycji kolejowych do 2023 roku planuje też PKP Intercity, które na początku marca tego roku podpisało umowę ze spółką NEWAG na zakup 20 lokomotyw elektrycznych. Odbiory pierwszych jednostek planowane są na koniec bieżącego roku. W 2023 roku zawarta zostanie także umowa na dostawę 38 składów typu push-pull wraz z 45 lokomotywami elektrycznymi wielosystemowymi oraz kontrakt dotyczący 63 lokomotyw wielosystemowych. Nastąpi też rozstrzygnięcie przetargu na zakup 300 nowych wagonów oraz przetargu na modernizację i modyfikację 50 kolejnych wagonów do podwyższonego standardu COMBO.
Krajowy Program Kolejowy
Krajowy Program Kolejowy (KPK) to dokument, w którym zawarto ponad 240 projektów inwestycji kolejowych do 2023 roku o wartości prawie 77 mld złotych. Jego pierwsza wersja przyjęta została przez Radę Ministrów w 2015 roku i zastąpiła Wieloletni Program Inwestycji Kolejowych. KPK ma łączyć województwa i regiony, zwiększać dostępność i atrakcyjność kolei w obrębie miast, podnosić komfort obsługi pasażerów oraz zwiększać dostępność stacji i przystanków dla osób o ograniczonej mobilności, słabowidzących i niewidzących, opiekunów z dziećmi oraz osób z ciężkim bagażem. Program zakłada remonty dworców, przywrócenie połączeń po latach, poprawę standardu przewozów towarowych oraz przyjazność kolei dla środowiska. Duży nacisk kładzie się też na bezpieczeństwo – zmodernizowane Lokalne Centra Sterowania (LCS) wyposażone w systemy komputerowe oraz nowoczesne urządzenia pozwalają sprawniej i bezpieczniej prowadzić ruch większej liczby pociągów PKP po remoncie.
Realizacja planów inwestycji kolejowych do 2023 roku
Prezes PKP Polskich Linii Kolejowych Ireneusz Merchel zapewnił, że w ramach Krajowego Programu Kolejowego inwestycje kolejowe do 2023 roku będą zrealizowane w terminie i nie będzie trzeba zwracać żadnych unijnych środków przeznaczonych na te cele. Realizacja ośmiu lub dziewięciu projektów przedłuży się na 2024 rok ze względu na skutki pandemii i wojny w Ukrainie.
Początkowa wartość Krajowego Programu Kolejowego w wysokości 66 mld zł została w ostatnich latach zwiększona do 76,8 mld zł. Wartość zrealizowanych już projektów inwestycji kolejowych do 2023 roku to 32 mld zł, projekty w realizacji to kolejne 40 mld zł. Do końca 2022 roku zostało zmodernizowanych bądź wybudowanych ponad 7,4 tys. kilometrów torów, ponad 2300 przejazdów kolejowych, 634 wiadukty kolejowe i drogowe, 708 mostów, 1178 peronów.
Perspektywa do 2030 roku
W związku z tym, że Krajowy Program Kolejowy, dotyczący m.in. modernizacji PKP, remontów dworców, obowiązuje do roku 2023, czyli do momentu, w którym kończy się możliwość dotowania projektów w ramach perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014–2020, Ministerstwo Infrastruktury przygotowało projekt nowelizacji uchwały Rady Ministrów w sprawie Krajowego Programu Kolejowego (KPK), który ma przedłużyć funkcjonowanie programu do 2030 roku z budżetem na poziomie 80 mld zł. Na razie trwają uzgodnienia między Ministerstwem Infrastruktury, Ministerstwem Finansów i Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej, potem zaś projekt ma trafić do konsultacji społecznych.
Andrzej Bittel, sekretarz stanu, pełnomocnik rządu ds. przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu, podkreślił, że Polska zamierza realizować inwestycje kolejowe do 2023 roku wynikające ze zobowiązań międzynarodowych, a odnowiony Krajowy Program Kolejowy będzie ukierunkowany na inwestycje związane z siecią bazową TEN-T (Transeuropejska sieć transportowa) oraz inwestycjami krajowymi, które wpływają na jakość połączeń międzynarodowych. Cel KPK do roku 2030 to usprawnienie korytarzy wschód-zachód oraz północ-południe.
Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS)
Prace nad nowym Krajowym Programem Kolejowym oraz inwestycjami kolejowymi do 2023 roku zbiegają się w czasie z postępem uzgodnień dotyczących wypłaty środków unijnych. Rozwija się sprawa programu FEnIKS (Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko), którego inauguracja odbyła się na początku marca. Wsparcie FEnIKS obejmie pięć kluczowych obszarów: energetykę, środowisko, transport, zdrowie i kulturę. Najwięcej środków przeznaczonych zostanie na transport (w tym remonty dworców i stacji) i energetykę. Wartość programu FEnIKS to blisko 29,3 mld euro, z czego 24,2 mld euro ma pochodzić z funduszy unijnych.
Centralny Port Komunikacyjny (CPK)
Mimo znacznych funduszy wydanych w ostatnich latach na odnowienie infrastruktury PKP, remontów dworców, Polska nadal potrzebuje nowych szlaków komunikacyjnych. Szansą na to jest prowadzony wspólnie z samorządami program Kolei Plus, a przede wszystkim budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego.
Według założeń tego projektu inwestycji kolejowych do 2023 roku w Polsce ma zostać zbudowanych około 2 tys. kilometrów linii kolejowych (a kilkanaście tysięcy kilometrów ma zostać zmodernizowanych). Jego osią są Koleje Dużych Prędkości, które mogą pomóc polskiemu kolejnictwu wznieść się na nowy poziom. Po pierwsze dlatego, że pozwolą stosunkowo szybko przemieszczać się między dużymi ośrodkami miejskimi nie tylko w Polsce, lecz także w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Po drugie, dzięki wygodnym siatkom połączeń zaktywizują regionalne systemy kolejowe. Po trzecie, po przeniesieniu części ruchu pasażerskiego na sieć CPK na torach PKP PLK znajdzie się więcej miejsca dla transportu towarowego.
Jesteś ciekawy, jakie inwestycje kolejowe do 2023 roku będą realizowane w Polsce? Interesują cię zagadnienia związane z Krajowym Programem Kolejowym oraz Funduszami Europejskimi na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko? Zajrzyj na bloga dla branży budowlanej i nieruchomości, by uzyskać aktualne informacje. Wypróbuj PlanRadar za darmo przez 30 dni albo napisz do nas, jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące naszego oprogramowania do zarządzania projektami infrastrukturalnymi.
