Jeden z najistotniejszych elementów obiektu mieszkalnego stanowi instalacja elektryczna niskonapięciowa. Powinna ona nie tylko umożliwiać funkcjonowanie urządzeń elektrycznych, lecz także gwarantować bezpieczeństwo domowników. Zarówno konserwacja, jak i regularne przeglądy techniczne budynku uwzględniające kontrolę instalacji niskiego napięcia należą do ważnych obowiązków właścicieli i zarządców nieruchomości. Jeśli bowiem w obiekcie, który nie przeszedł okresowego przeglądu instalacji, dojdzie do porażenia prądem, uszkodzenia sprzętu lub pożaru, wyciągnięte wobec nich zostaną konsekwencje prawne i finansowe.
Czym jest instalacja elektryczna niskiego napięcia
Potocznie terminu „instalacja elektryczna” często używa się, mając na myśli ułożenie na stałe przewodów elektrycznych. Ale tak naprawdę jest to część sieci niskiego napięcia, która stanowi układ przewodów w budynku wraz ze sprzętem elektroinstalacyjnym. Instalacja niskonapięciowa w domu zaczyna się na zaciskach wyjściowych wewnętrznej linii zasilającej w złączu, a kończy w gniazdkach wtyczkowych, wypustach oświetleniowych i zainstalowanych na stałe odbiornikach energii elektrycznej. Służy ona do dostarczania energii elektrycznej lub sygnałów elektrycznych do odbiorników.
5 typów instalacji elektrycznych
W budynkach mieszkalnych zwykle wykorzystuje się 5 rodzajów instalacji elektrycznych niskiego napięcia:
- elektroenergetyczną,
- telekomunikacyjną,
- alarmową i domofonową,
- antenową (RTV),
- odgromową.
Specyficznym typem instalacji niskonapięciowej w domu jest taka, która wykorzystuje prąd fotowoltaiczny.
Instalacja niskonapięciowa (NN)
Domowa instalacja elektryczna niskonapięciowa jest zespołem urządzeń elektrycznych o napięciu znamionowym do 1000 V prądu zmiennego i do 1500 V prądu stałego. To sieć elektroenergetyczna przeznaczona do doprowadzania energii z sieci rozdzielczej do odbiorników. W Polsce i innych krajach Europy dostarcza ona do odbiorców indywidualnych energię elektryczną o częstotliwości 50 Hz pod napięciem fazowym 230 V. Instalacja niskiego napięcia w budynku mieszkalnym składa się z układu zasilania niskiego napięcia obejmującego:
- przyłącze i złącze kablowe,
- tablicę rozdzielczą,
- piony i linie zasilające,
- instalację odbiorczą,
- odpowiednią liczbę obwodów.
Oprócz przewodów i kabli elektroenergetycznych, urządzeń zabezpieczających i przyrządów łączeniowych, zabezpieczających, ochronnych, sterujących i pomiarowych wraz z obudowami i konstrukcjami wsporczymi instalacja niskonapięciowa w domu może zawierać również rezerwowe źródła energii elektrycznej, takie jak baterie akumulatorowe, urządzenia bezprzerwowego zasilania (UPS) oraz zespoły prądotwórcze.
Co na ten temat mówi prawo
Przepisy i normy są tu niebywale istotne ze względu na bezpieczeństwo, funkcjonalność i trwałość instalacji. Najważniejszymi regulacjami, które określają zasady układania instalacji elektrycznej niskiego napięcia, są: Prawo budowlane[1] oraz Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Przepisy zawarte w wymienionych dokumentach dotyczą każdego sposobu realizacji instalacji niskonapięciowej w domu.
Normą, która obejmuje wytyczne na ten temat, jest norma PN–HD 60364 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych oraz jej poszczególne części. Odnosi się ona do właściwego wykonania i dobrania odpowiednich parametrów instalacji. Norma określa także środki zapewniające bezpieczeństwo jej użytkowania. Instalacja elektryczna niskonapięciowa musi być wydajna, nie powinny występować przepięcia. Należy ją też odpowiednio zabezpieczyć na wypadek pożaru, aby mu zapobiec lub ograniczyć rozprzestrzenianie się ognia.
Jak kłaść instalację elektryczną
Podstawą prawidłowego wykonania instalacji niskiego napięcia jest jej dobrze przygotowany schemat. Powinien on uwzględniać liczbę odbiorników prądu, ich dokładne rozmieszczenie oraz specyfikę montażu i parametry przewodów. Przyłączenie instalacji wymaga przestrzegania ściśle określonych norm i schematów. Przewody instalacji elektrycznej niskonapięciowej należy układać, zachowując odpowiednią odległość od krawędzi okien i drzwi. Koniecznie też trzeba zachować pion lub poziom przebiegu okablowania. Niedopuszczalne jest rozprowadzanie po skosie. Przewody elektryczne instalacji niskonapięciowej w domu łączy się w puszkach instalacyjnych przy pomocy specjalnych złączek. Ze względów bezpieczeństwa należy je układać powyżej rur wodociągowych i kanalizacyjnych, a także minimum 10 cm od przewodów gazowych.
Kontrole instalacji elektrycznej niskiego napięcia
Przed oddaniem do użytku wszystkie instalacje niskonapięciowe muszą podlegać wnikliwym oględzinom fachowców oraz niezbędnym pomiarom. Dodatkowo właściciel lub zarządca budynku ma obowiązek kontroli instalacji nie rzadziej niż raz na 5 lat. Celem takiego przeglądu jest sprawdzenie stanu technicznego oraz przydatności budynku do użytkowania. Okresowe przeglądy i pomiary zapewniają bezpieczeństwo domownikom, sprawiają, że instalacja niskiego napięcia funkcjonuje bezawaryjnie i pozwalają na bieżąco zajmować się wykrytymi usterkami. Ponadto, w przypadku zdarzeń takich jak powodzie czy silne wiatry, od razu po ustąpieniu zjawiska pogodowego powinno się przeprowadzić dodatkową kontrolę. O ile doszło do uszkodzenia budynku lub zachodzi wysokie ryzyko, że został on uszkodzony – kontrola powinna być wykonana bezzwłocznie.
4 czynności, które należy wykonać, aby bezbłędnie ocenić stan instalacji niskonapięciowej w domu:
- pomiar skuteczności ochrony przewodów przed spięciem lub zwarciem,
- pomiar skuteczności przeciwpożarowej,
- pomiar rezystancji izolacji,
- badanie wyłączników różnicowo-prądowych.
Po wykonaniu wszystkich pomiarów elektryk sporządza protokół zawierający informacje z oględzin i badań, uzupełniony o zestawienie istotnych odchyleń od norm i przepisów. Elementem koniecznym jest też rysunek z opisem obwodów instalacji elektrycznej niskiego napięcia. Oczywiście pomiary i protokół muszą być wykonane przez fachowca posiadającego odpowiednie uprawnienia (świadectwo kwalifikacji związanych z dozorem i eksploatacją urządzeń i instalacji o różnej mocy).
Zaniedbanie przeglądu instalacji niskonapięciowej w domu może okazać się bardzo kosztowne. Nieprawidłowości w tym zakresie mogą skutkować grzywną do 5000 zł, a nawet poniesieniem odpowiedzialności karnej. Konieczność posiadania aktualnych badań instalacji jest również niezbędna po to, aby uzyskać odszkodowanie w przypadku pożaru lub zalania.
Jak PlanRadar ułatwia przeglądy instalacji niskiego napięcia
Ocena stanu technicznego, w tym instalacji niskonapięciowej w domu, przebiega szczególnie efektywnie, jeśli właścicieli czy zarządców nieruchomości wspierają cyfrowe rozwiązania. PlanRadar umożliwia sprawne zarządzanie usterkami oraz wygodne monitorowanie prac poprawkowych z urządzenia mobilnego. Dowolne dane – wzbogacone o zdjęcia, filmy czy adnotacje na zdigitalizowanych wersjach planów – można gromadzić w chmurze i mieć do nich wygodny dostęp o każdej porze i z dowolnego miejsca.
Dzięki rozbudowanej funkcjonalności tworzenia list kontrolnych da się łatwo przeprowadzić zgodny z wymogami prawa, skrupulatny audyt instalacji elektrycznej niskonapięciowej. Kreator raportów umożliwi zaś opracowywanie przejrzystych protokołów pomiarów z wykorzystaniem gotowych szablonów lub wprowadzenie istniejących formularzy do bazy. Wystarczy jedno kliknięcie, by wyeksportować dane.
PlanRadar to oprogramowanie dla branży budowlanej i nieruchomości, które zapewnia skuteczne planowanie i przeprowadzanie kontroli instalacji niskiego napięcia. Przetestuj PlanRadar za darmo przez 30 dni i przekonaj się, jak nowoczesne technologie pomagają realizować harmonogram okresowych przeglądów, sprawnie dokonywać audytów oraz nadzorować usuwanie ewentualnych awarii. Napisz do nas, jeśli masz jakieś pytania na temat aplikacji.
